Humanitarian Communication Awards 2022 (zonder winnaars)

Vlieg in het Oog Award 2022

De jury bestaat dit jaar uit Hajar Fallah (jurist, podcastmaker en media- en inclusiedeskundige), Jaap Kooijman (universitair hoofddocent Mediastudies UvA en vice-directeur ASCA), Zoë Papaikonomou (auteur, journalist en diversiteit- en inclusiedeskundige) en Anika Altaf (coördinator INCLUDE kennisplatform en voorzitter HuCom). Zij kwamen op vrijdag 1 juli bij elkaar om te bespreken welke campagne de award in beide categorieën moest ontvangen. In de week daarop, op vrijdag 8 juli, maakten we de winnaars bekend op onze website, op onze socials en per email naar de organisaties.

De genomineerde uitingen voor de Vlieg in het Oog Award 2022 zijn:

1. Hart voor Kinderen | Moederliefde kent geen grenzen

2. Save the Children | Steun kinderen zoals Monica voor maar €0,75 cent per week

3. Free a Girl | This Song will Free a Girl

4. Edukans | 400.000 kinderen leren eindeloos met een uitwisbaar schrift

5. World Vision | Zip your Lip

Op deze pagina kun je de genomineerde campagnes vinden, inclusief een korte uitleg bij elke nominatie (met vaak ook een of meerdere special mentions). De uitleg is zeker niet alomvattend, om het overzicht te bewaren betreffen het slechts de highlights die we hebben geconstateerd (meestal is er dus nog meer op te merken).

Download hier het persbericht over de nominaties (NL en EN)

Vlieg in het Oog genomineerde 1

Hart voor Kinderen | ‘Moederliefde kent geen grenzen’

Dit jaar kregen we een tip over een Socuteraspot van Hart voor Kinderen die zeer problematisch zou zijn. Toen we de spot, die in juni 2021 op televisie uitgezonden werd, onder ogen kregen, schrokken we ons een hoedje. Deze video schuurde op zo veel vlakken dat we er lang stil van waren. Het openingsbeeld, een zwart kinderhandje die een witte vrouwenhand vastpakt, zet de toon voor anderhalve minuut klassieke poverty porn meets white saviourism. We zien Erna Neuteboom, initiatiefnemer van Hart voor Kinderen, zitten in een ‘buitenwijk’ van Kampala, de hoofdstad van Oeganda, met naast haar en op haar schoot twee kleine, ondervoede kinderen met ontbloot bovenlijf. Terwijl de kinderen verdwaasd voor zich uit kijken, introduceert Erna ze voor de kijker. Ze legt een hand op hun hoofd op het moment dat ze hun leeftijden noemt (3 en 5). Er worden verder geen namen genoemd, ze worden door Erna aangeduid als ‘dit jongetje’ en ‘deze jongetjes’. We komen onder andere te weten dat ze ‘te weinig eten’ krijgen en ‘praktisch geen kleding’ hebben – Erna heeft, zo legt ze uit, ‘moeite moeten doen om broekjes te vinden omdat in Nederland niet zo maar blote kindjes op de televisie’ mogen worden laten zien. Ze stelt vervolgens dat deze kinderen, waarop nu door middel van een foto wordt ingezoomd, ‘geen toekomst’ hebben en dus ‘uw hulp’ nodig hebben om ‘op een normale manier’ te kunnen opgroeien – want ‘ze kennen geen moederliefde, ze kennen geen zorg.’ Wat ze volgens Erna nodig hebben is ‘uw liefde’ en daarom vraagt ze de kijkers om een financiële bijdrage te leveren. Terwijl het bovenstaande al evident tenenkrommend is, daar vielen we van onze stoel toen we hoorden dat deze video voor het eerst, in precies dezelfde vorm, is uitgezonden in oktober 2017! Kortom: Hart voor Kinderen recyclet een video van vier jaar oud alsof het een tijdloos en ahistorisch verhaal over armoede in Afrika is. De greep naar deze oude campagne maakte dat we meteen zeker wisten dat Hart voor Kinderen dit jaar een nominatie moest krijgen. Maar ook enkele meer recente video’s met Erna zijn uiterst zorgwekkend. In deze video is ze vanwege corona niet op locatie, maar staat ze te praten voor een scherm waarop verschillende anonieme, ‘intens arme’ Afrikaanse kinderen te zien zijn, vaak wezenloos de camera in kijkend. Al met al: een hele dikke nominatie. Daarnaast delen we twee special mentions uit voor andere witte-redder-vanuit-Nederland-video’s, te weten ‘Herman en Anneloes Meijer’ van GZB Zending en ‘De vrijwilligers van Kom over en help!’. Het zou mooi zijn als Nederlandse vrijwilligers die ‘mensen in nood helpen’ en hier ‘ontzettend veel voldoening’ van krijgen (veel) minder centraal komen te staan in campagnes.

Vlieg in het Oog genomineerde 2 

Save the Children | ‘Steun kinderen zoals Monica voor maar €0,75 cent per week’

Vorig jaar hadden we een speciale buitencategorie voor Save the Children gecreëerd, omdat ze voor de vijfde keer op rij genomineerd waren en het er niet op leek dat ze ooit zouden gaan afwijken van het gebruik van hun kenmerkende Vlieg in het Oog campagnes om particuliere fondsen binnen te halen. Dit werd eens te meer duidelijk toen ze op prime-time televisie weer precies dezelfde dehumaniserende video’s van kwetsbare kinderen uitzonden letterlijk een paar dagen nadat de Engelse tak een verklaring van solidariteit met Black Lives Matter had uitgebracht. In deze verklaring werd gesteld dat de organisatie afstand zou nemen van raciale stereotypen en witte redders in hun communicatie. Dat lukte de Nederlandse tak van Save the Children dus niet en het is ze ook dit jaar niet gelukt – en zodoende ze zijn weer terug als een nominatie in de Vlieg in het Oog categorie. De uiting die dit jaar het meest in het oog sprong, naast de video’s die steeds weer op televisie circuleren, was een gesponsorde Facebookadvertentie die eind vorig jaar de ronde deed. Op het campagnebeeld wordt een willekeurige baby omhooggehouden, met haar ogen gericht op de camera, met daarbij in dikke letters de oproep: ‘Steun kinderen zoals Monica voor maar €0,75 cent per week.’ Wie Monica is, en vooral ook waar ze is, komen we niet te weten. Het is Save the Children duidelijk te doen om het ‘universele’ beeld van algemene en algehele kindarmoede elders ver weg. De openingsvraag in de begeleidende tekst, ‘Houd jij zeker €0,75 over in de week?’, maakt het geheel nog eens denigrerender en komt sterk overeen met het misleidende kleine-donatie-grote-impact principe. Ondanks dat Save the Children ook enige tekenen van verbetering lijkt te vertonen, zoals in deze Instagramvideo waarin de 13-jarige gevluchte Syrische jongen Samir op waardige wijze zijn eigen verhaal vertelt én filmt, is de Facebookadvertentie in combinatie met de andere problematische beelden goed weer opnieuw een nominatie, de zesde op rij. Naast de campagne van Save the Children zagen we dit jaar wederom verschillende uitingen in de traditionele Vlieg in het Oog categorie, met name ‘Noodkreet uit Jemen’ van CARE (een ‘afvinklijstje’ voor ellende?) en ’Een gezonde start voor moeder en kind’ van Amref Flying Doctors NL (en stop nou eens met de slogan ‘voor een gezond en sterk Afrika’!), die beide dan ook een special mention hebben gekregen.

Vlieg in het Oog genomineerde 3

Free a Girl | ‘This Song will Free a Girl’

Na in 2018 al eens een special mention te hebben gekregen, voor de stuitende simulatiecampagne ‘Lock me Up’, heeft Free a Girl nu een nominatie in de Vlieg in het Oog categorie binnen. Ze hebben deze nominatie gekregen voor een campagne, of beter gezegd, een concertserie, waarbij verschillende Nederlandse artiesten een ‘heel mooi liedje opdragen aan meisjes over de hele wereld, die onze hulp hard nodig hebben’, aldus host en deelnemer Romy Monteiro in de lanceringsvideo vorig jaar zomer. Alhoewel we in de vele video’s in de serie beelden van (geblurde) meisjes in uitgebuite omstandigheden zien, en we ook wat informatie over deze omstandigheden krijgen, draait het vooral om de BN’er. Zoals zo vaak, beklimt de zogenaamde celebrity humanitarian het podium, het gaat om zijn/haar/hun stem, zowel muzikaal als inhoudelijk. Elke artiest heeft twee video’s gedaan, een concertvideo en een ‘reflectievideo’. In de concertvideo draagt de artiest een nummer voor, opgenomen in het Concertgebouw in Amsterdam, steeds opgedragen aan een specifiek meisje. Dit heeft een vreemde en vervreemdende uitwerking, omdat van het meisje aan het begin alleen de naam genoemd wordt en dan aan het einde nog: ‘Wil jij ook meisjes helpen zoals Padma, doneer dan nu op freeagirl.nl.’ We weten dus ondanks de poging tot persoonlijkheid in zijn geheel niet wie deze persoon is, en het soms invoegen van standaardbeelden van willekeurige ‘uitgebuite meisjes’ maakt de kinderen eerder anoniemer dan dat hun identiteit centraal staat. De korte reflectievideo’s zijn helaas niet beter. In deze video’s zitten de artiesten voor of na het optreden heel gekunsteld met Romy Monteiro te praten over uitbuiting van meisjes elders ter wereld en komen ze niet veel verder dan dooddoeners als: ‘Het is zo crazy om te bedenken dat zoiets überhaupt plaatsvindt’ (DI-RECT), ‘Het is zo onrechtvaardig dat er minderjarige meiden seksueel worden uitgebuit’ (Niels Geusebroek), ‘Dat kan je je eigenlijk niet voorstellen, voor ons in het dagelijks leven, het is gewoon absurd eigenlijk’ (BIG2) en ‘Ik vind dat elk meisje in deze wereld kansen moet krijgen’ (Glennis Grace). Keer op keer blijkt weer dat celebrity humanitarians geen geschikte ambassadeurs voor ontwikkelingssamenwerking zijn, eigenlijk al niet sinds het begin ervan in 1985 met Live Aid, het 16 uur durend internationaal benefietconcert voor de hongersnood in Ethiopië, maar keer op keer gebeurt het weer. En gaat het verkeerd. Ons advies: stop ermee.

Vlieg in het Oog genomineerde 4

Edukans | ‘400.000 kinderen leren eindeloos met een uitwisbaar schrift’

Het Correctbook is een soort schriftje van whiteboard-achtig materiaal dat kinderen in staat stelt om onjuiste antwoorden uit te wissen. In de campagne rondom dit schriftje wordt het Correctbook een symbool van het adagium dat ‘fouten maken mag‘. Dat lijkt op het eerste gezicht best prima, totdat duidelijk wordt dat dit adagium wordt gebruikt om de superioriteit van Westerse onderwijsmethoden te benadrukken. Ervaren onderwijzers uit Kenia en Malawi worden in verschillende campagnevideo’s geportretteerd als incompetent, wat resulteert in zinnen als ‘Ik had al 32 jaar voor de klas gestaan, maar dankzij Edukans weet ik nu pas hoe het is om goed te onderwijzen.’ In de video over de 13-jarige Keniaanse leerling Musiyoki, die volgens de voice-over ‘bijna niets leert op school’, komt de leerkracht slechts in beeld als voorbeeld van hoe het niet moet. ‘No, no, no, you have not done it well,’ mag ze op camera zeggen, waarmee onderstreept wordt dat onderwijzers in Kenia normaal gesproken blijkbaar geen fouten toestaan. En daar is dan het Correctbook, dat ervoor moet zorgen ‘dat kinderen wel wat leren in de klas.’ Want ja, zoals aan het begin van de video wordt gesteld, ‘stel je eens voor dat je opgroeit op een plek waar goed onderwijs niet bestaat?’ Om de uitzichtloosheid nog eens te benadrukken wordt op dat moment een kind met een pikhouweel getoond die in z’n eentje het land bewerkt, terwijl op de achtergrond ‘It’s not always easy’ te horen is (uit het nummer ‘Here For You’ van Markus Hughes). In een van de video’s over het uitwisbare schrift wordt daarbij op pijnlijke wijze duidelijk gemaakt dat Afrikaanse kinderen vaak uitvallen in het onderwijs door  honderd kinderen van bovenaf als groep te filmen, terwijl er steeds kinderen uit beeld verdwijnen – met als eindshot twaalf kinderen die het percentage van 12% uitbeelden van kinderen in Afrika die niet goed kunnen lezen aan het einde van de basisschool. Of de kinderen er echt op zitten te wachten om op deze manier geobjectiveerd te worden, betwijfelen we, maar een fraai beeld levert het in elk geval niet op. Ook de rol van presentatrice en Edukans-ambassadrice Sofie van Enk in de Correctbook-campagne is verre van ideaal. In deze video contrasteert Van Enk bijvoorbeeld de ‘unieke manier van lesgeven’ middels het Correctbook met de ouderwetse stijl van de Keniaanse juf Elisabeth, die vóór de Edukans-trainingen vertrouwde nog op het ‘opdreunen’ van lessen voor de klas. Nu kunnen de kinderen volgens Van Enk ‘heel veel meer leren’, iets waar Elisabeth alle doneren niet veel later ook uitgebreid voor bedankt (terwijl Edukans, zoals de titel van de Facebook-video aangeeft, een ‘vreugdedans’ doet?). Petra van Haren, de CEO van Edukans, doet er in een video over het Correctbook die afgelopen maand (mei 2022) werd gepubliceerd bijkans nog een schepje bovenop. Nadat het ‘magische schrift’ in het eerste shot letterlijk tevoorschijn wordt getoverd, stelt Van Haren dat inmiddels ‘al 400.000 kinderen in Afrika deze magie kunnen beleven,’ waarbij ze dus doelt op het Correctbook. Het is voor ons onvoorstelbaar dat een uitwisbaar schrift écht als een onderwijsrevolutie wordt gepresenteerd en dat dit vervolgens wordt aangegrepen om decennia onderwijs op het Afrikaanse continent te diskwalificeren. Edukans laat hierdoor inderdaad een onuitwisbare indruk achter, maar dan in negatieve zin.

Vlieg in het Oog genomineerde 5

World Vision | ‘Zip your Lip’

World Vision valt ons helaas voor het tweede keer in korte tijd in negatieve zin op. Na een Vlieg in het Oog nominatie voor hun Chosen campagne in 202o, nomineren we nu hun actie Zip Your Lip. Zip Your Lip loopt al enkele jaren en is met name gericht op jongeren, wat wellicht het uitdagende, avontuurlijke karakter van de actie verklaart. Zip Your Lip, de naam zegt het al, daagt jongeren uit om 24 uur niet te eten, met als doel het tegengaan van hongerproblematiek. We hebben in het verleden al eerder Vlieg in het Oog nominaties uitgedeeld voor dit soort imitaties. Bij TEAR bouwden jongeren bijvoorbeeld ‘krotjes‘ na, bij Free a Girl kon je je laten opsluiten in hokjes van 1 bij 2 meter, bij het Liliane Fonds kon je een avondje niet eten in een restaurant om buitensluiting te ervaren en bij Artsen Zonder Grenzen lieten BN’ers zich opmaken als ebolapatiënt. Deze imitaties worden geacht om confronterend en leerzaam te zijn. Die opzet kan echter nooit slagen, om de eenvoudige reden dat het onrecht van structurele problemen en de stress van kwetsbare situaties niet na te spelen zijn – en het naspelen ervan (het woord zegt het eigenlijk al) eigenlijk nooit respectvol en zinvol kan. De basisvideo die oproept tot deelname aan Zip Your Lip is eenvoudig: we zien op een tekening een meisje streng en direct de camera inkijken, met haar wijsvingers voor haar mond. Onder begeleiding van indringend dreunende beats, de uitdagende vraag ‘durf jij het aan?’ en de opdracht ‘versla honger!’, wordt de jongeren een heroïsche opdracht en een groots perspectief aangemeten. In een andere video contrasteert dit pijnlijk met beelden van Nederlandse jongeren die borden omhoog houden met klassieke poverty porn-afbeeldingen van anonieme kinderen zonder stem of verhaal. De video eindigt wederom met een grootse oproep aan de jongeren: ‘geef kinderen weer een toekomst’. Is dit het verhaal dat we Nederlandse kinderen willen vertellen over hun rol in de wereld en over hun rol in internationale solidariteit? Wat ons betreft niet. We zien natuurlijk wel meer uitdagingen voor ‘het goede doel.’ Zo krijgen Action Aids 35 Challenge, Tearfunds The Climb (‘Fit worden en tegelijkertijd armoede aanpakken? Dat kan!’) en Vastenacties ‘Wandelen door Afrika‘ allemaal een special mention. Maar in Zip Your Lip is het verband tussen leed en uitdaging wat ons betreft het meest problematisch. Arjen Lubach stelde recentelijk dat het maar eens afgelopen moet zijn met ‘neparmoede‘ in Nederlandse televisieprogramma’s. Dat houdt natuurlijk niet op bij de grens. Sterker nog, het naspelen van kwetsbaarheid met betrekking tot ontwikkelingssamenwerking gooit er nog enkele problematische stereotyperingen van hulpeloze zwarte kinderen en heroïsche witte redders bovenop, zoals ook blijkt uit Zip Your Lip.

 Hoogvlieger Award 2022

De jury bestaat dit jaar uit Hajar Fallah (jurist, podcastmaker en media- en inclusiedeskundige), Jaap Kooijman (universitair hoofddocent Mediastudies UvA en vice-directeur ASCA), Zoë Papaikonomou (auteur, journalist en diversiteit- en inclusiedeskundige) en Anika Altaf (coördinator INCLUDE kennisplatform en voorzitter HuCom). Zij kwamen op vrijdag 1 juli bij elkaar om te bespreken welke campagne de award in beide categorieën moest ontvangen. In de week daarop, op vrijdag 8 juli, maakten we de winnaars bekend op onze website, op onze socials en per email naar de organisaties.

De genomineerde uitingen voor de Hoogvlieger Award 2022 zijn:

1. Mama Cash | Strategic Guide Animation

2. Rutgers | Impact of COVID-19 on LGBTQI+ community in Nepal

3. Down To Zero Alliance | Youth Videos for Change

4. CNV International | Break the silence

5. Wemos | Make pooling work for Covid-19 vaccines

Op deze pagina kun je de genomineerde campagnes vinden, inclusief een korte uitleg bij elke nominatie (met vaak ook een of meerdere special mentions). De uitleg is zeker niet alomvattend, om het overzicht te bewaren betreffen het slechts de highlights die we hebben geconstateerd (meestal is er dus nog veel meer op te merken).

Download hier het persbericht over de nominaties (NL en EN)

Hoogvlieger genomineerde 1 

Mama Cash | Strategic Guide Animation

Veel van de genomineerde video’s in de Hoogvliegercategorie dit jaar gaan over de impact van COVID-19. Dat lijkt voor de hand te liggen, aangezien de coronapandemie de wereld het afgelopen jaar stevig in haar greep hield en kwetsbaarheden en ongelijkheden door de crisis danig werden vergroot, maar toch heeft het wel degelijk betekenis. Waar de nominaties in de Vlieg in het Oog categorie namelijk allemaal geen enkele melding van de impact van COVID-19 maken, alsof het niet bestaat en alsof de problemen die ze aankaarten zowel tijd- als contextloos zijn, daar spelen alle Hoogvliegers specifiek in op de nieuwe situatie die door de pandemie is ontstaan. Ook zien we, doordat producties op locaties door lockdowns en reisverboden moeilijker waren om te maken, een toename van animatie- en explainervideo’s, die makkelijker zonder fysieke interactie zijn te vervaardigen. De eerste animatievideo die ons positief opviel was de ’Strategic Guide Animation’ van Mama Cash, een organisatie wiens communicatie we al lange tijd met genoegen volgen. In 2018 won Mama Cash reeds de Hoogvlieger Award (Juryprijs), voor hun video ‘Good Advice’, en in 2020 ontvingen ze een special mention voor ‘Meet the Woman Fighting for the Amazon’. Dit jaar krijgen ze opnieuw een nominatie, en nu dus voor een animatievideo. In deze video wordt eerst een ideale wereld voorgesteld, een gezonde, veilige, duurzame, gelijkwaardige, en vreedzame wereld. Mama Cash stelt dat ze zich inzetten voor deze wereld, maar dat ‘ie nog niet bestaat, verre van. De eerder kleurrijke en diverse animaties worden zwart-wit en eentoniger, en de boodschap van Mama Cash is zowel hard als duidelijk: de wereld is onrechtvaardig en onhoudbaar. De voice-over vertelt dat de coronapandemie en de Black Lives Matter-beweging hebben laten zien dat verandering mogelijk is als mensen zich verenigen en samenwerken. Hierbij zijn animaties van protesterende mensen te zien. Vervolgens belicht de video specifiek (en ook letterlijk) feministische activisten over de hele wereld die zich elke dag, ondanks de risico’s die het met zich meebrengt, inzetten tegen onrecht en zo verandering teweeg proberen te brengen. Mama Cash, zo eindigt de video, bestaat om deze activisten te ondersteunen, ‘to match their courage and conviction’, en nodigt de kijker uit om ook mee te doen, ‘until we are all free’. Opvallend en verfrissend genoeg, bestaat het handelingsperspectief niet uit doneren, zoals bij de meeste Vliegen in het Oog, maar uit het lezen van de strategie van Mama Cash op hun website.

Hoogvlieger genomineerde 2

Rutgers | Impact of COVID-19 on LGBTQI+ community in Nepal

Vorig jaar was Rutgers, in partnerschap met Hivos, IPPF Africa Region, Dance4Life, Arrow, Choice en LACWHN, ook al genomineerd voor de Hoogvlieger Award – sterker nog, toen won het kenniscentrum voor seksualiteit en seksuele gezondheid de prijs! – en ook dit jaar is Rutgers ons weer positief opgevallen. Vorig jaar ontving deze video over een jonge homoseksuele LGBTQ+ activist uit Guyana in Zuid-Amerika de Hoogvlieger Award, dit jaar nomineren we in deze categorie een video over Ruskhana Kapali, een jonge transgender vrouw en activist uit Nepal in Azië. Of beter gezegd, een video met en van Ruskhana. Want als Rutgers ergens goed in is, dan is het maken van producties samen met activisten. Net als vorig jaar dient de video als een platform voor een jonge activist, die de tijd en ruimte krijgt om haar eigen verhaal te vertellen (opnieuw duurt de video ruim drieëneenhalve minuut). En dit verhaal gaat over de gemarginaliseerde positie van LGBTQI+ mensen in de Nepalese samenleving en hoe COVID-19 deze mensen nog meer in kwetsbare situaties heeft gedrukt. Ruskhana legt op duidelijke, eloquente en bevlogen wijze uit dat transgender en non-binaire Nepalezen vaak de toegang tot gezondheidszorg en andere voorzieningen werd ontzegd door de overheid, omdat ze niet als (meest) kwetsbare mensen werden gezien, en omdat hun zorg (zoals hormoontherapie) niet als een essentiële dienst werd aangemerkt. Ze pleit voor transgender en non-binaire mensen in de politiek, op het niveau waar de beslissingen worden gemaakt, of in ieder geval voor beleidsmakers die luisteren naar de LGBTQI+ gemeenschap. Of zoals Ruskhana het zegt: ‘The first step to helping the LGBTQI+ community (…) in Nepal would be to reach out to us, to hear our voices, to listen what we have to say, to listen to what we are experiencing.’ En dat is precies wat Rutgers doet. Daarmee ondersteunen ze de agenda van Ruskhana en andere LGBTQI+ activisten in Nepal en, misschien nog wel belangrijker, humaniseren en normaliseren ze transgender en non-binaire mensen (we zien Ruskhana veelal in haar thuissituatie, op haar gemak haar dagelijkse dingen doen en op haar gemak met haar ‘zijn’) waar ze vaak het tegenovergestelde ervaren.

Hoogvlieger genomineerde 3

Down To Zero Alliance | Youth Videos for Change

Seksuele uitbuiting van kinderen en jongeren is een zwaarbeladen en moeilijk bespreekbaar onderwerp, maar de Down To Zero Alliance (bestaande uit Terre des Hommes, PLAN International, Free a Girl, Defence for Children en ICCO (Part of Cordaid) lukt het om hier een respectvolle, krachtige en activerende campagne over te lanceren. In de video komen jongeren zelf aan het woord, in hun eigen taal, en vanuit hun eigen belevingswereld. De rol van leeftijdsgenoten is groot, evenals de rol van het vertellen van een eigen verhaal via muziek, gesprekken, sociale media, video, dans en fotografie. De jongeren, uit Thailand, de Dominicaanse Republiek, Indonesië, Colombia en India zijn direct, strijdbaar en, vooral, verenigd in hun doel – wat duidelijk wordt omdat in de video voortdurend het belang van vrienden, netwerken en gemeenschappen wordt benadrukt. Er wordt gesproken over hoe de jongeren van elkaar leren, elkaar weerbaar maken en voor elkaar opkomen, maar ook hoe ze hun steden veilig willen maken en hoe ze om kunnen gaan met regels en wetgeving. Het resultaat is een video die snel, kleurrijk, flashy en aantrekkelijk is, maar nergens lichtzinnig met dit zware onderwerp omspringt. Hoe dat kan wordt duidelijk uit de woorden van een van de jongeren zelf: ‘Ik voel me sterk en krachtig als ik over dit onderwerp praat. Ik weet waar ik het over heb, want ik heb dit thema uitbuiting uitgebreid bestudeerd.’ Zo informeren jongeren zichzelf, hun directe omgeving én het bredere publiek over de kwestie – die nog steeds moeilijk bespreekbaar is, maar dat even niet meer lijkt. En dat is precies de opzet: ‘Laat er meer ruimte ontstaan om met elkaar te praten, zodat we worden gerespecteerd.’ Dit sluit naadloos aan bij de doelstellingen van de campagne: kinderen mogelijkheden geven om voor zichzelf op te komen, hen in staat stellen (potentiële) misbruiksituaties te herkennen te rapporteren en hen de middelen bieden om verandering in hun eigen omgeving te bewerkstelligen. Dit lijkt te werken, want de video Youth Voices for Change is een campagne over vloggers, dansers, netwerkers én zelfbewuste experts.

NB. Free a Girl, onderdeel van de Down To Zero Alliance, wordt dit jaar dus genomineerd in zowel de Vlieg in het Oog als de Hoogvlieger categorie. Voor ons is het onbegrijpelijk dat een organisatie onder zowel ‘This Song Will Free a Girl’ als ‘Youth Voices for Change’ de handtekening heeft staan en er vervolgens voor kiest om de (overduidelijk) minst geslaagde van de twee breed uit te meten op de verschillende sociale mediakanalen, terwijl we de ander alleen vonden via een partnerorganisatie. Waar het wellicht aantrekkelijk is om het eigen perspectief via BN’ers centraal te stellen, bewijst ‘Youth Voices for Change’ dat het anders en vooral véél beter kan.

Hoogvlieger genomineerde 4 

CNV International | Break the silence

CNV International hikt al enkele jaren tegen een nominatie voor een Hoogvlieger aan, maar elk jaar waren er wel enkele campagnes net wat sneller, mooier of scherper. Toch is het materiaal dat we op de YouTube-pagina van CNV International vinden consistent goed. We hebben ook een idee over hoe dat komt. Terwijl NGO’s in ontwikkelingssamenwerking al jaren bezig zijn met ‘shifting the power’, lijkt CNV International deze praktijk al enkele stappen vooruit. Waar veel organisaties een hoofdkantoor (inclusief communicatie-afdeling) in Nederland hebben zitten en vanuit daar samenwerken met hun internationale afdelingen voor de ‘uitvoering’ van het werk, daar kunnen vakbonden bogen op een lange geschiedenis van meer gelijkwaardige solidariteit. CNV International brengt in beeld hoe het samenwerkt met zusterorganisaties en en lijkt ook in de productie van de video’s zelf samen te werken met deze partners. Zo zien we veel verschillende perspectieven, vanuit verschillende vakbonden en partners, in verschillende talen met oog voor de specifieke context die elk verhaal vormt. We lichten voor deze nominatie een video uit die gemaakt is in samenwerking met vakbond COSI uit Benin: ‘Break the silence: End violence and sexual harassement at work – Stories from Benin‘. De video benoemt gender-based violence als een mondiaal probleem, maar heeft oog voor de specifieke (juridische) context in Benin en de rol van maatschappelijk debat, waarbij de oprichting van een ‘support centre’ voor vrouwen een concrete en belangrijke stap is in het aanpakken van gendergerelateerd geweld. We zien de bekende Beninse journaliste Angéla Kpeidja, die zich ontpopt tot een individuele inspiratiebron voor het bespreekbaar maken van seksueel overschrijdend gedrag, maar zien tegelijkertijd ook hoe COSI collectieve actie ondersteunt. Zo zien we individuen en collectieven, specifieke contexten en mondiale actienetwerken, en praktische oplossingen en idealisme samenkomen in één video. En video’s als deze, daarvan heeft CNV International er aardig wat. Wat te denken van een verhaal over een digitale tool die een vakbond in Cambodja in staat stelt het welzijn van werknemers in kaart te brengen, of een video jeugdwerkloosheid in Senegal, waarin vakbond UDTS samen met de jongeren op zoek gaat naar oplossingen? Al met al een welverdiende Hoogvlieger nominatie.

Hoogvlieger genomineerde 5 

Wemos | Make pooling work for Covid-19 vaccines

In toenemende mate zien we de opkomst van explainer videos als campagnemateriaal. Dit juichen we toe, mits goed uitgevoerd. Zo nomineerden we in 2020 al een explainer video van Artsen Zonder Grenzen, waarin kort, krachtig en duidelijk uitleg werd gegeven over hun reddingsoperaties in de Middellandse Zee. Ook overwogen we het Rode Kruis dit jaar te nomineren voor hun serie De Prangende Vraag, omdat zij in deze explainer video’s duidelijk laten zien wat de kracht kan zijn van dit genre. Omdat deze video’s echter een aantal curieuze uitglijders bevat (de luchtige toon die als een rode draad door de video’s loopt is uiteraard niet verboden, maar had wel selectiever kunnen worden toegepast; en ook niet alle beelden en graphics zijn al te goed gekozen), trokken zij echter geen nominatie over de streep. Wemos wel. Waarom? Omdat hun explainer over het eerlijk delen van Covid-vaccins op basis van een ‘pooling mechanism’ een helder en feitelijk verhaal is, maar ook een scherp statement maakt over rechtvaardigheid. De ongelijke verdeling van COVID-vaccins en het onacceptabele gebruik van patenten door farmaceuten wordt terecht al breed veroordeeld door verschillende INGO’s, maar het gebruik van een explainer zoals die van Wemos is wat ons betreft een schot in de roos. Het combineert uitleg (over hoe het poolen werkt) met duidelijke stellingnames (over de publiek gefinancierde kennis, die nu in handen valt van farmaceuten) en maakt een duidelijk punt: kennis kan en moet gedeeld worden om COVID te beteugelen, dat is verstandig en eerlijk. Hier stopt het bovendien niet, want verdere informatie is ruim voorhanden op een pagina waar de video naar verwijst. Terwijl de video zeer toegankelijk is, geeft de pagina extra informatie die meer de diepte in gaat (want: wat is het verschil tussen TRIPS en C-TAP en waarom moeten we kiezen voor dat laatste?). Zowel de video als de pagina overtuigen op alle fronten en geven je de informatie die je nodig hebt om farmaceuten en overheden ter verantwoording te roepen.

Reactie van Wemos op de nominatie: “We voelen ons zeer vereerd met de nominatie van onze video voor de Hoogvlieger Award 2022! De toelichting op de nominatie verwoordt precies onze intentie bij het maken van de video. Maar uiteindelijk is het natuurlijk aan het publiek om te beoordelen of dit goed overkomt. Deze nominatie bevestigt dat. En dat is zeer waardevol, want als het bewustzijn over dit onderwerp groeit, neemt ook de kans toe dat politici, farmaceuten en andere stakeholders de juiste stappen nemen om gelijke wereldwijde toegang tot levensreddende middelen te realiseren.”